Κεντρική Φωτογραφία: H Σάλμα από τη Νιγηρία.


Καθώς η ΕΕ ετοιμάζεται να στείλει χρήματα στην Τυνησία στο πλαίσιο μιας συμφωνίας 1 δισ. ευρώ για το μεταναστευτικό, ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων πιέζουν τις Βρυξέλλες να υιοθετήσουν πιο σκληρή στάση αναφορικά με τους ισχυρισμούς ότι οι αρχές της Τυνησίας απωθούν τους ανθρώπους σε έρημες παραμεθόριες περιοχές, συχνά με μοιραία αποτελέσματα.

Υπενθυμίζεται ότι η Τυνησία, μαζί με τη Λιβύη, θεωρείται μία από τις κύριες πύλες εισόδου για τους αιτούντες άσυλο που επιθυμούν να φτάσουν στις ευρωπαϊκές ακτές. Ορισμένοι από αυτούς τους μετανάστες είναι Τυνήσιοι υπήκοοι που διαφεύγουν από τις καταπιεστικές πολιτικές της χώρας, αλλά άλλοι προέρχονται από μακρινά μέρη όπως η Αίγυπτος, η Ακτή Ελεφαντοστού, η Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν και το Μπαγκλαντές.

Σύμφωνα με αξιωματούχο μεγάλης διακυβερνητικής οργάνωσης, που επικαλείται ο Guardian, οι αρχές της Τυνησίας, μόνο τον Ιούλιο, μετέφεραν περισσότερους από 4.000 ανθρώπους σε στρατιωτικές ουδέτερες ζώνες στα σύνορα με τη Λιβύη και την Αλγερία.

«Περίπου 1.200 άνθρωποι απωθήθηκαν στα σύνορα με τη Λιβύη μόνο την πρώτη εβδομάδα του Ιουλίου», είπε η πηγή που παρέμεινε ανώνυμη. Μέχρι τα τέλη Αυγούστου, πρόσθεσε η πηγή, η οργάνωσή τους γνώριζε επτά άτομα που είχαν πεθάνει από δίψα αφού απωθήθηκαν. Μια ΜΚΟ που εργάζεται με πρόσφυγες εκτιμά ότι οι νεκροί είναι μεταξύ 50 και 70. Ο Guardian δεν μπόρεσε να επαληθεύσει ανεξάρτητα τον αριθμό.

Η εφημερίδα κατέγραψε μαρτυρίες από μετανάστες από την υποσαχάρια Αφρική που επαπαπροωθήθηκαν αναγκαστικά σε απομακρυσμένες περιοχές της ερήμου, καθώς προσπαθούσαν να περάσουν τα σύνορα με την Τυνησία.

Συγκλονιστικές μαρτυρίες

Ειδικότερα, σε μια σειρά συνεντεύξεων που διεξήχθησαν με σχεδόν 50 μετανάστες σε Σφαξ, Ζάρζις, Μεντενίν και Τύνιδα, η πλειονότητα επιβεβαίωσε ότι επιστράφηκε βίαια στην έρημο από τα τέλη Ιουνίου έως τα τέλη Ιουλίου.

«Στις αρχές Ιουλίου, η αστυνομία της Τυνησίας μάς συνέλαβε στο Σφαξ», είπε η Σάλμα, μια 28χρονη Νιγηριανή γυναίκα. «Τον δίχρονο γιο μου και εμένα με πήραν κάποιοι αστυνομικοί και με έσπρωξαν πίσω στην έρημο στα σύνορα με τη Λιβύη. Ο άντρας μου συνελήφθη από άλλους συνοριοφύλακες και δεν ξέρω τι του συνέβη. Δεν έχω νέα του από τότε γιατί ενώ μας επαναπροωθούσαν, έχασα το τηλέφωνό μου».

Ο Μάικλ, 38 ετών, από την πόλη Μπενίν της Νιγηρίας, είπε: «Με επαναπροώθησαν τρεις φορές στην έρημο, την τελευταία φορά στα τέλη Ιουλίου… Οι Τυνήσιοι συνοριοφύλακες μάς χτύπησαν, μάς έκλεψαν τα χρήματα και τα κινητά μας τηλέφωνα. Στην έρημο δεν είχαμε νερό. Έπρεπε να πιω τα ούρα μου για να επιβιώσω».

Ο Guardian μίλησε επίσης με τον Πάτο Κρέπιν, έναν Καμερουνέζο του οποίου η σύζυγος και η 6χρονη κόρη πέθαναν στα μέσα Ιουλίου σε μια απομακρυσμένη περιοχή της λιβυκής ερήμου, αφού απωθήθηκαν από τις αρχές της Τυνησίας. «Θα έπρεπε να ήμουν εκεί στη θέση τους», είπε ο Κρέπιν, ο οποίος από τότε στάλθηκε πίσω, ξανά, στη Λιβύη.

«Οι άνθρωποι πεθαίνουν εκεί»

Ενώ στα σύνορα με τη Λιβύη παρατηρούνταν για καιρό έντονη κινητικότητα, τα σύνορα με την Αλγερία, τα οποία είναι λιγότερο ελεγχόμενα, βλέπουν επίσης ανθρώπους να επαναπροωθούνται. Δεκαπέντε άτομα από τα οποία πήρε συνέντευξη ο Guardian είπαν ότι αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στα σύνορα με την Αλγερία.

«Με συνέλαβαν στην Τύνιδα και με πήγαν κοντά στο Kasserine, μια συνοριακή πόλη κοντά στην Αλγερία», είπε ο Djibril Tabeté, 22 ετών, από τη Σενεγάλη. «Μας άφησαν λίγα χιλιόμετρα από τα σύνορα. Μετά μας διέταξαν να ανεβούμε σε ένα λόφο. Στην άλλη πλευρά ήταν η Αλγερία. Το πρόβλημα είναι όταν σε βρίσκει ο αλγερινός φρουρός, σε σπρώχνουν στην Τυνησία. Οι Τυνήσιοι σας πιέζουν, οι Αλγερινοί κάνουν το ίδιο. Οι άνθρωποι πεθαίνουν εκεί».

Αναφορές ότι η Τυνησία μετέφερε ανθρώπους στην έρημο εμφανίστηκαν τον Ιούλιο, όταν άρχισαν να κυκλοφορούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φωτογραφίες που υποδηλώνουν ότι οι αιτούντες άσυλο πέθαιναν από δίψα και υπερβολική ζέστη μετά από φερόμενη απώθηση από τις αρχές της Τυνησίας.

Η Τυνησία αρνείται

Την ίδια στιγμή οι αρχές της Τυνησίας δίνουν μια εντελώς διαφορετική εικόνα της κατάστασης με τον υπουργό Εσωτερικών της Τυνησίας, Kamel Fekih να παραδέχεται τον περασμένο μήνα ότι «μικρές ομάδες των έξι έως 12 ατόμων» απωθήθηκαν, αλλά αρνήθηκε οποιαδήποτε κακομεταχείριση ή μορφή «συλλογικής απέλασης».

Πάντως, η κυβέρνηση της Τυνησίας αντιμετώπισε έντονη κριτική από τον διεθνή Τύπο, ωστόσο αρνείται οποιαδήποτε αδικοπραγία.

«Στην αρχή, η Τυνησία απέρριψε τις αναφορές για αναγκαστικές επιστροφές», δήλωσε ο Χασάν Μπουμπακρή, καθηγητής γεωγραφίας και μετανάστευσης στο Πανεπιστήμιο του Σφαξ, καθώς και σύμβουλος μετανάστευσης της κυβέρνησης.

«Αλλά σιγά σιγά, παραδέχτηκαν δημοσίως ότι κάποιοι από την υποσαχάρια Αφρική ήταν αποκλεισμένοι στα σύνορα Τυνησίας-Λιβύης. Το ερώτημα είναι ποιους τους έβαλε εκεί; Οι αρχές της Τυνησίας το έκαναν».

Με τις «ευχές» της ΕΕ;

Τυνησία και Ευρωπαϊκή Ένωση υπέγραψαν το καλοκαίρι, ένα μνημόνιο συνεργασίας που προβλέπει τη χορήγηση δανείου στην οικονομία της βορειοαφρικανικής χώρας, ύψους άνω του ενός δισεκατομμυρίου. Η μόνη υποχρέωση της Τυνησίας είναι η αποτροπή των ταξιδιών μεταναστών προς την Ευρώπη.

Καθώς όμως, η ΕΕ συνεργάζεται με την Τυνησία για τον περιορισμό της παράτυπης μετανάστευσης, τίθεται ως ερώτημα και η δική της συνενοχή στον τρόπο με τον οποίο μεταχειρίζονται οι μετανάστες, ούσα ενήμερη για την κατάσταση που επικρατεί εκεί. Σε μια επιστολή της 17ης Αυγούστου προς την ΕΕ, η οποία εξετάστηκε από το Reuters, εμπειρογνώμονες σε θέματα δικαιωμάτων εξουσιοδοτημένοι από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ στη Γενεύη απαρίθμησαν πολυάριθμους ισχυρισμούς για σοβαρή κακοποίηση μεταναστών από τις αρχές της Τυνησίας.

Δηλαδή, με λίγα λόγια αυτή η νέα συνεργασία της ΕΕ με την Τυνησία έρχεται στο πλαίσιο των αυξανόμενων αποδεικτικών στοιχείων για σοβαρές παραβιάσεις και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τυνησία κατά Αφρικανών μεταναστών, προσφύγων και αιτούντων άσυλο, οι οποίοι είναι από τους πιο ευάλωτους ανθρώπους στη χώρα.

Συμφωνία ΕΕ-Λιβύης

Η συμφωνία με την Τυνησία δεν είναι η μόνη με κράτος της Βόρειας Αφρικής με σκοπό την αποτροπή των αναχωρήσεων μεταναστών από τις ακτές της. Η ΕΕ έχει συνάψει ανάλογη συμφωνία με τη Λιβύη, με αποτελέσματα για τα οποία δεν θα έπρεπε οι Βρυξέλλες να είναι υπερήφανες.

Η λιβυκή ακτοφυλακή εκτιμάται ότι έχει αναχαιτίσει και έχει μεταφέρει πίσω στη Λιβύη 120.000 ανθρώπους από το 2017. Είναι επίσης, γνωστό ότι χρησιμοποιεί επιθετικές τακτικές ενώ έχει κινηματογραφηθεί να πυροβολεί κοντά και γύρω από βάρκες μεταναστών που βρίσκονται σε κίνδυνο. Η ίδια η επίτροπος της ΕΕ για τη Μετανάστευση, Ίλβα Γιόχανσον, παραδέχθηκε τον Ιούλιο, ότι εγκληματικές ομάδες έχουν παρεισφρήσει στην ακτοφυλακή.

Έκθεση του ΟΗΕ που κυκλοφόρησε τον Μάρτιο και βασίστηκε σε εκατοντάδες συνεντεύξεις που διεξήχθησαν κατά τη διάρκεια μιας τριετούς ερευνητικής αποστολής, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν στοιχεία ότι έχουν διαπραχθεί εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας εναντίον Λιβύων και μεταναστών που έχουν εγκλωβιστεί στη χώρα. Αυτά τα εγκλήματα περιλαμβάνουν εξαναγκασμό γυναικών σε σεξουαλική δουλεία, αυθαίρετη κράτηση, δολοφονίες, βασανιστήρια, βιασμούς, υποδούλωση και εξαναγκαστική εξαφάνιση.

Με πληροφορίες του Guardian, Reuters, Documento